Ένας χρόνος από τον χαμό του Θεοδωράκη! Τι μας λείπει από τον Μίκη;

Εκείνοι που τον γνώριζαν καλά και τον συναναστρέφονταν έχουν πολλές αναμνήσεις οι οποίες είναι και το πολυτιμότερο δώρο που τους έκανε απλόχερα ο Μίκης, όμως είναι οι ίδιες αυτές αναμνήσεις που τους κάνουν να νιώθουν έντονα την έλλειψή του αυτόν τον έναν χρόνο από τον θάνατό του.

Μπορεί να λένε και να ξαναλένε πως ο Μίκης είναι αθάνατος -και έτσι είναι αφού θα μεγαλώσει πολλές γενιές στο μέλλον με τις συνθέσεις του- όμως η φυσική του παρουσία που ήταν πάντα και παντού πολύ έντονη, θα τους λείπει για πάντα.

Γιατί ο Μίκης Θεοδωράκης δεν υπήρξε απλά ένας καλλιτέχνης, έστω κορυφαίος. Υπήρξε ένας παγκόσμιος μουσικός, ένας μεγάλος Έλληνας που με το έργο του, τον ρητορικό λόγο και το πείσμα του κατάφερε να αλλάξει τον ρου της ιστορίας!

Αυτόν τον έναν χρόνο της θλίψης, του πένθους και της περισυλλογής, ακόμα και εκείνων που δεν ήταν «Θεοδωρακικοί» αλλά σίγουρα έχουν τραγουδήσει έστω και μία φορά στη ζωή τους το «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ» είναι πολλά εκείνα που μπορεί να απαριθμήσει κανείς για τον αξέχαστο Μίκη και όλα αυτά που θα λείψουν από εκείνον...

Το έργο του, οι μελωδίες του

Ήταν ασυγκράτητος από πολύ νεαρή ηλικία. Μόλις στα 17 του χρόνια, στις αρχές της δεκαετίας του '40 έδωσε την πρώτη του συναυλία, στην Τρίπολη. Είχε μάλιστα ονομάσει το πρώτο του έργο «Κασσιανή» και μέσα από αυτο έστελνε τα πρώτα του μηνύματα, λαμβάνοντας μέρος στην αντίσταση κατά των κατακτητών εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ανήσυχο πνεύμα όπως ήταν, έκανε ό,τι μπορεί για να βοηθήσει την πατρίδα του.

Ο Μίκης αφοσιώθηκε στην τέχνη του και κατάφερε να αλλάξει την ελληνική μουσική σκηνή με τα έργα του. Στις συνθέσεις που έχει ολοκληρώσει περιλαμβάνονται έργα όπερας, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα, χορωδιακή, εκκλησιαστική μουσική, μουσική αρχαίου δράματος, θεάτρου, κινηματογράφου, έντεχνου, λαϊκού τραγουδιού, λαϊκά ορατόρια και μετασυμφωνικά έργα. Ασταμάτητος, αστείρευτος, παγκόσμιος...

Τα κείμενά του, ο ρητορικός λόγος του

Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε και συγγραφέας. Έχει γράψει πολλά βιβλία και ως... παγκόσμιος που ήταν πολλά από αυτά έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.
Μεταξύ άλλων, το δημοσιευμένο έργο του περιλαμβάνει:

• Για την ελληνική μουσική, Καστανιώτης, 1986.
• Ανατομία της μουσικής, Αλφειός, 1990.
• Οι Δρόμοι του Αρχάγγελου. Αυτοβιογραφία (5 τόμ.), Κέδρος, 1990-1996· (Α΄+Β΄), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2009.
• Που να βρω την ψυχή μου (τόμ. Α΄-Γ΄), Λιβάνης - Νέα Σύνορα, 2002-2003· (Α΄+Β΄), IANOS, 2016-2017.
• Το μανιφέστο των Λαμπράκηδων. Ποιοί είμαστε - Τί θέλουμε - Γιατί μας πολεμάνε, ΅Ελληνικά Γράμματα, 2003.
• Περί τέχνης, Παπαζήσης, 2003.
• Μάνου Χατζιδάκι εγκώμιον, IANOS, 2004.
• Ο συμφωνικός Θεοδωράκης. Από την Κασσιανή ως τη Λυσιστράτη, Πατάκης, 2008.
• Ελληνικότητα και διανόηση (συγγραφή με τον Γιώργο Κοντογιώργη), IANOS, 2007,
• Σπίθα. Για μια Ελλάδα ανεξάρτητη και δυνατή, IANOS, 2011.
• Μίκης Θεοδωράκης: Η ζωή μου (συνολιμίες με τον Γ. Αρχιμανδρίτη), Πατάκης, 2011.
• Διάλογοι στο λυκόφως. 90 συνεντεύξεις, IANOS, 2016.
• Πού να βρω την ψυχή μου... Α' Τόμος - Μουσική, IANOS, 2016.
• Μονόλογοι στο λυκαυγές, IANOS, 2017.
• Πού να βρω την ψυχή μου... Β' Τόμος - Τέχνη & Πολιτισμός, IANOS, 2017.
• Πού να βρω την ψυχή μου... Γ' Τόμος - Ιδέες, IANOS, 2018.
• Να μαγευτώ και να μεθύσω, IANOS, 2019.
• Μια πρόταση του Μίκη Θεοδωράκη για τη δημιουργική εργασία και τον ελεύθερο χρόνο. Αντιμανιφέστο, IANOS, 2020.
• Ταξίδι στον ωκεανό της Μουσικής και της Ιστορίας (συγγραφή με την Αναστασία Βούλγαρη) IANOS, 2021.

“Στη Διαλεκτική της Αρμονίας” (συγγραφή με τον Κώστα Γουλιάμο), Gutenberg, 2018.

Ο Μίκης όμως δεν επηρέασε τον Έλληνα μόνο μέσα από τις σελίδες κάποιου βιβλίου του αλλά και από τα κείμενα που έγραφε ιδιοχείρως και δημοσιεύονταν σε εφημερίδες. Σε κάθε δύσκολη ή σημαντική στιγμή του Έθνους, ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν εκεί, όχι απλά για να δώσει το «παρών» αλλά για να θέσει τα πράγματα, τα γεγονότα και τα δεδομένα, στη σωστή τους διάσταση. Με πύρινο γραπτό λόγο και καταγγέλλοντας τα «κακώς κείμενα», ο Μίκης ήξερε τον τρόπο για να ταρακουνήσει εκείνους που ευθύνονταν κάθε φορά για κάποια αναποδιά. Και συνήθως τα κατάφερνε.

Η πυγμή, το ανάστημα, ο πληθωρικός λόγος του

Φυσικά δεν αναφερόμαστε στο 1,95 μ. ύψος του σπουδαίου Μίκη αλλά στο ανάστημά του ως ανθρώπου, ως καλλιτέχνη, ως πολιτικού.

Ο Μίκης όταν είχε δημόσιο βήμα έθετε ως απόλυτη προτεραιότητα στα λόγια του την Ελλάδα, που τόσο πολύ αγαπούσε. Την υμνούσε μέσα από τα τραγούδια του, όπως και τη δημοκρατία, με λόγω χειμαρρώδη, ευθύ, καταγγελτικό.

Όσοι τον άκουγαν καθηλώνονταν, κρέμονταν από τα χείλη του κάθε φορά που εκείνος, ειδικά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, κατέγραφε με τα λεγόμενά του σημαντικά γεγονότα της ιστορίας με μία ποιητική διάθεση και έναν ρομαντισμό που λίγοι διαθέτουν.

Παραθέτουμε σημαντικά λόγια ενός μεγάλου Έλληνα:

«Ολόκληρη η ζωή και το έργο μου μπορούν να ερμηνευτούν και κατανοηθούν μόνο κάτω από το πρίσμα των τριών λέξεων που με γαλούχησαν: Ελλάδα, Πατρίδα, Ελευθερία».

«Τα όπλα του καλλιτέχνη είναι η ομορφιά που γοητεύει την ψυχή, ώστε ο κάθε άνθρωπος να ψηλώσει μέσα του και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και δύναμη, να μη γονατίσει, να σταθεί όρθιος και να αντιμετωπίσει το τέρας ως ίσος προς ίσον. Για να γίνει τελικά πιο δυνατός από αυτό και να το νικήσει!».

«Τον Πολιτισμό τον κάνουν οι άνθρωποι του Πολιτισμού, των οποίων τα έργα τα αποδέχεται ο Λαός ανάλογα με την αξία τους. Όσο πιο πολλά και καλά έργα γίνονται και όσο υπάρχουν οι συνθήκες να πάνε στον Λαό, τόσο αναπτύσσεται ο Πολιτισμός σε μια χώρα. Ο ρόλος του Υπουργείου Πολιτισμού είναι να ενθαρρύνει με κάθε μέσον το σύνολο των ανθρώπων του Πολιτισμού απ’ τη μια μεριά κι από την άλλη να βοηθά με υποδομές και ενισχύσεις, ώστε τα έργα αυτά να πάνε σε όσο το δυνατόν περισσότερουςανθρώπους. Υπάρχει φυσικά και η εγχώρια όσο και η διεθνής κληρονομιά των πολιτιστικών έργων. Και γι’ αυτά θα πρέπει να πάνε όσο γίνεται πιο βαθιά και πλατεία μέσα στον Λαό.

Για όλα αυτά δεν υπήρξε και δεν υπάρχει συνολικά κρατική γνωστή άποψη ή εκτίμηση και επομένως δεν βρέθηκαν ακόμα τα μέσα, οι μέθοδοι ώστε να μπορέσουμε να πούμε ότι υπήρξε Υπουργείο Πολιτισμού που να ασχοληθεί ουσιαστικά με τον Πολιτισμό. Ούτε φυσικά και στην εποχή της μυθικής Μελίνας».