Φαρμακοβιομηχανία: Κίνδυνος να μείνουν στο δρόμο χιλιάδες οικογένειες

Αμεσος είναι ο κίνδυνος να μείνουν χωρίς φάρμακα τα νοσοκομεία και να βρεθούν στο δρόμο χιλιάδες οικογένειες εργαζομένων, αν η κυβέρνηση επιμείνει στην πρόθεσή της να «κουρέψει» και τα ομόλογα που εξέδωσε για... αποπληρωμή των οφειλών της προς τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις.

Όπως εξηγεί, σε δραματική επιστολή του προς τον πρωθυπουργό, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, Διονύσιος Φιλιώτης, τα συγκεκριμένα ομόλογα δεν αποτελούν κάποια επενδυτική επιλογή των συγκεκριμένων εταιρειών. Αντίθετα, συνιστούν διευκόλυνσή τους προς το ελληνικό Δημόσιο, το οποίο για πολλά χρόνια προμήθευαν με φάρμακα χωρίς να πληρώνονται, με συνέπεια να δημιουργηθεί ένα τεράστιο χρέος της ελληνικής Πολιτείας προς τον κλάδο. Αντί αυτού του χρέους, οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις δέχθηκαν να πληρωθούν με άτοκα ομόλογα, «βάζοντας» πλάτη για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης και, βέβαια, γράφοντας τεράστιες ζημιές (καθώς, στο μεταξύ, επιβαρύνθηκαν οι ίδιες με πανάκριβα δάνεια για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους σε ρευστότητα). Είναι αυτά τα ομόλογα ακριβώς, που –κατά τρόπο απολύτως παράλογο- θέλει τώρα να «κουρέψει» η ελληνική κυβέρνηση!

Ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας ότι την επόμενη μέρα μετά την ολοκλήρωση του PSI, αφενός τα νοσοκομεία μας θα είναι αδύνατον να προμηθευθούν μια πλειάδα απαραίτητων φαρμάκων, αφετέρου πολλές ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες δε θα μπορέσουν να επιβιώσουν. Ο κ. Φιλιώτης τονίζει ότι η κυβέρνηση προτίθεται να εντάξει στον μηχανισμό του PSI και κάποια ομόλογα που εκδόθηκαν μετά το πρώτο Μνημόνιο, όχι ως επενδυτική επιλογή, αλλά έναντι των οφειλών των νοσοκομείων. Όπως εύκολα μπορεί κανείς να καταλάβει, τα ομόλογα αυτά δόθηκαν μόνο στις φαρμακευτικές εταιρείες και η διαδικασία ήταν υποχρεωτική. Τώρα λοιπόν η κυβέρνηση προτίθεται να ρυθμίσει και αυτά τα ομόλογα με "κούρεμα", με την ίδια μέθοδο ακριβώς που θα ακολουθηθεί για τα επενδυτικά ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, παρ' ότι οι φαρμακευτικές ουδέποτε θέλησαν να "επενδύσουν" κατ' αυτόν τον τρόπο και να πάρουν ένα τέτοιο ρίσκο.

Πέρα από τις οικονομικές παραμέτρους του θέματος, ο κ. Φιλιώτης εξηγεί με την επιστολή του στον Πρωθυπουργό το κακό προηγούμενο που θα διαρρήξει τους δεσμούς εμπιστοσύνης πολλών διεθνών φαρμακευτικών εταιρειών με τις εταιρείες με τις οποίες συνεργάζονται στην Ελλάδα. Το κόστος αυτό, προστιθέμενο στο κόστος από το κλείσιμο φαρμακευτικών εταιρειών που θα επιβαρυνθούν το χρέος του Δημοσίου προς αυτές, θα έχει τελικά πολύ μεγαλύτερες συνέπειες στην οικονομία μας, λόγω των προβλημάτων που θα προκύψουν στην Δημόσια Υγεία, από το κέρδος που αυτή μπορεί να αποκομίσει από ένα τέτοιο "κούρεμα".

Αναλυτικά η επιστολή του κ. Φιλιώτη:

«Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,

Γνωρίζουμε την έκταση και την ένταση της ιστορικής προσπάθειας την οποία καταβάλλετε για τη διάσωση του τόπου και θέλουμε να σας διαβεβαιώσουμε ότι την εκτιμούμε βαθύτατα, την παρακολουθούμε εκ του σύνεγγυς και ευχόμαστε να επιτύχει δια το καλό του τόπου και των επόμενων γενεών. Καταχρόμαστε τον πολύτιμο χρόνο σας διότι θα θέλαμε να σας ζητήσουμε να εξετάσετε την εξαίρεση από το PSI των ομολόγων των φαρμακευτικών επιχειρήσεων καθώς φρονούμε ότι το πραγματικό κόστος για το ελληνικό κράτος από την ενσωμάτωσή τους στο PSI μπορεί να αποδειχθεί αισθητά μεγαλύτερο του «οικονομικού οφέλους» από την εξαίρεσή τους.

Τα εν λόγω ομόλογα συγκροτούν «ρυθμίσεις οφειλών» και ως εκ τούτου ο θρυμματισμός της πίστης ότι το ελληνικό κράτος μπορεί να ανταποκριθεί σε μια ρύθμιση οφειλών (και όχι απλώς στην αποπληρωμή επενδυτικών ομολόγων) θα μεταδοθεί στο εξωτερικό και θα διαρρήξει τους δεσμούς εμπιστοσύνης πολλών διεθνών φαρμακευτικών εταιρειών με τις εταιρείες με τις οποίες συνεργάζονται στην Ελλάδα. Το γεγονός αυτό θα πλήξει καίρια τον φαρμακευτικό κλάδο και θα δημιουργήσει εμπόδια στην ομαλή διάθεση στην ελληνική αγορά φαρμάκων με κομβική σημασία για τη θωράκιση της δημοσίας υγείας ενώ θα αποτρέψει τη ροή ξένων επενδύσεων σε σχέδια συμπαραγωγής που σήμερα υφίστανται ακριβώς την ώρα κατά την οποία σχεδιάζεται να ενισχυθούν. Το κόστος θα είναι υψηλό και διότι τυχόν αδυναμία των εταιρειών να εισάγουν τα φάρμακα αυτά θα αναγκάσει το κράτος σε έκτακτες εισαγωγές που επιβαρύνουν περισσότερο τον προϋπολογισμό.

Επιπλέον, η πληγείσα φερεγγυότητα του κράτους θα καταστήσει πολύ πιο δυσχερή την αξιοπιστία αντίστοιχων μεθόδων –μέσω εκδόσεως ειδικών ομολόγων– αποπληρωμής χρεών στο μέλλον. Η εξέλιξη αυτή είναι βέβαιον ότι θα έχει αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά όπου οι ιδιωτικές επενδύσεις σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του ελληνικού δημοσίου θα χάσουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την αξιοπιστία τους. Ακόμα, το οικονομικό πλήγμα για τις ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες θα είναι τέτοιο που πολλές από αυτές θα χάσουν σε μεγάλο βαθμό την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται στην χρηματοοικονομική υποστήριξη του ελληνικού κράτους και του ελληνικού προϋπολογισμού μέσα από την απορρόφηση των μέτρων μειώσεως τιμών και μέσα από την έγκαιρη καταβολή των υψηλότερων φορολογικών υποχρεώσεων και εκτάκτων εισφορών. Ως εκ τούτου, το κράτος θα απολέσει σημαντικά έσοδα, το νέο σχέδιο σταθεροποιήσεως το οποίο στηρίζεται σε νέες εξοικονομήσεις από το πεδίο του φαρμάκου θα απειληθεί, ενώ ταυτόχρονα θα πληγεί ένας κατεξοχήν κλάδος εντάσεως γνώσης που προσφέρει εργασία υψηλού επιπέδου σε 14.500 επιστήμονες. Θα πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι το κόστος της περικοπής των παραπάνω υποχρεώσεων θα διοχετευθεί σε σημαντικό βαθμό στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στις εταιρείες που εξάγουν φάρμακα προς την Ελλάδα αυξάνοντας το κόστος του ελληνικού PSI για πολλές χώρες οι οποίες ήδη συμμετέχουν στο πρόγραμμα διάσωσης. Τέλος, θα πρέπει να εξεταστεί και το εξής λεπτό ζήτημα: καθώς πολλά από τα παραπάνω ομόλογα έχουν δοθεί ως ενέχυρο σε τράπεζες για τη δανειοδότηση των εταιρειών, πέραν των προβλημάτων που η περικοπή τους θα δημιουργήσει, πρόσθετη επιπλοκή για το κράτος θα προέλθει από το γεγονός πως δεν είναι γνωστό σε αυτό το χρονικό σημείο ποιος ακριβώς τα κατέχει. Πολλές τράπεζες μπορεί να τα έχουν διαθέσει στη δευτερογενή αγορά και τα ίχνη τους να έχουν ως σήμερα χαθεί. Κατά συνέπεια μεγάλο ποσοστό των εν λόγω ομολόγων μπορεί να έχουν προστεθεί στη κατοχή ξένων επενδυτικών οχημάτων (π.χ. hedge funds) που σχεδιάζουν να διακρατήσουν τις τοποθετήσεις τους για να «ακινητοποιήσουν» και να ακυρώσουν το ελληνικό PSI. Η περικοπή των εν λόγω ομολόγων λοιπόν ενδέχεται να συναντήσει αντιστάσεις και να αξιοποιηθεί για την αύξηση του ποσοστού επί του συνόλου των ομολόγων που χρειάζονται όσοι σχεδιάζουν να προκαλέσουν την «απενεργοποίηση» των ρητρών συλλογικής δράσεως. Για όλους αυτούς τους λόγους και για άλλους που παρακάτω εκθέτουμε αναλυτικά, προτείνουμε να εξετάσετε το ενδεχόμενο εξαιρέσεως των ειδικών αυτών ομολόγων πό το PSI. Είμαστε βέβαιοι ότι η απόφασή σας θα εμπνέεται από το πνεύμα του μέτρου, της γνώσης και της λογικής που χαρακτηρίζει τη διαδρομή σας και την προσφορά σας στον τόπο η οποία είμαστε βέβαιοι ότι θα συνεχιστεί κατά τα επόμενα κρίσιμα χρόνια.

Παραθέτουμε κατωτέρω αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου που εκδόθηκαν σε εξόφληση οφειλών νοσοκομείων προς φαρμακευτικές επιχειρήσεις πρέπει να εξαιρεθούν από το PSI 2 και την εφαρμογή των CACs.

1. Τα ομόλογα του Ν. 3867/2010 («Ομόλογα ν3867») εκδόθηκαν στα πλαίσια αντιμετώπισης του δημοσιονομικού προβλήματος: Σε αντίθεση με το σύνολο των ομολόγων εκδόσεως του Ελληνικού Δημοσίου που θα αποτελέσουν αντικείμενο του PSI 2, τα Ομόλογα του ν.3867 εκδόθηκαν μετά τη συνομολόγηση του Μνημονίου 1. Πρόκειται δηλαδή, για εξόφληση υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου, οι οποίες ανελήφθησαν από το Ελληνικό Δημόσιο, αφού διαπιστώθηκε η έκταση του δημοσιονομικού προβλήματος. Η ένταξή τους στο Μνημόνιο 1 δημιούργησε την εύλογη πεποίθηση ότι επρόκειτο για υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου, για τις οποίες λαμβάνετο ουσιαστική πρόνοια εκπληρώσεως και μάλιστα εν γνώσει του δημοσιονομικού προβλήματος (κατά τη ρητή διατύπωση, μάλιστα, της παρ. 9 του Μνημονίου 1). Εν ολίγοις, η συμμετοχή των Ομολόγων του ν.3867 στο PSI 2 ή επιβολή απομειώσεως της ονομαστικής τους αξίας θα ήταν ευθέως αντίθετη στη δικαιολογημένη πίστη, που επέδειξαν οι προμηθευτές, δεχόμενοι - αντί της δικαστικής επιδίωξης - την αντικατάσταση των απαιτήσεών τους κατά των Δημοσίων Νοσοκομείων με ομόλογα που θα εξοφλούντο στο ακέραιο.

2. Τα Ομόλογα ν.3867 δεν είναι επενδυτικά αλλά έχουν δοθεί αντί καταβολής, είναι δηλαδή «ειδικού τύπου»: Τα Ομόλογα ν.3867 είναι ομόλογα «ειδικού τύπου», καθόσον δεν πρόκειται για επενδυτικά ομόλογα. Η έκδοσή των εν προκειμένω Ομολόγων αποσκοπούσε στην εξόφληση οφειλών Δημοσίων Νοσοκομείων από την προμήθεια φαρμακευτικών προϊόντων προς προμηθευτές, στους οποίους και διατέθηκαν αποκλειστικά. Με άλλα λόγια, η απόκτηση των Ομολόγων του ν.3867 δεν αποτέλεσε επενδυτική επιλογή των προμηθευτών αλλά τη – στα όρια του υποχρεωτικού – διέξοδο για την ικανοποίηση των ως άνω απαιτήσεών τους από τα Δημόσια Νοσοκομεία. Ως εκ τούτου, η συμμετοχή των Ομολόγων του ν.3867 στο PSI 2 και η επιβολή απομειώσεως της ονομαστικής τους αξίας, θα είχε ως αποτέλεσμα να υποστούν οι κάτοχοί τους τις συνέπειες μίας επενδυτικής επιλογής, την οποία ουδέποτε πραγματοποίησαν αλλά στην οποία εξαναγκάστηκαν.

3. Οι κάτοχοι των Ομολόγων ν3867 έχουν ήδη υποστεί απομείωση της ονομαστικής αξίας των απαιτήσεών τους: Οι κάτοχοι Ομολόγων ν.3867 έχουν ήδη υποστεί σημαντική απομείωση των αρχικών απαιτήσεών τους κατά των Δημοσίων Νοσοκομείων. Κατ' αρχήν, τα Ομόλογα του ν.3867 εκδόθηκαν το 2010 για να καλύψουν εκκαθαρισμένες απαιτήσεις των προμηθευτών κατά των Δημοσίων Νοσοκομείων που υφίσταντο ήδη από τα έτη 2007, 2008 και 2009, και οι οποίες εξοφλούντο αντίστοιχα σε βάθος μεγαλύτερο της τετραετίας το 2011, 2012 και 2013. Πρόκειται δηλαδή για απαιτήσεις, οι οποίες καίτοι ληξιπρόθεσμες εξοφλούνται άτοκα μετά από τέσσερα σχεδόν έτη από τη γένεσή τους, με αντίστοιχο χρηματοοικονομικό κόστος για τους προμηθευτές. Άλλωστε και τα ίδια τα Ομόλογα ν.3867 είναι άτοκα (zero coupon), κατ'αυτόν τον τρόπο επιβεβαιώνοντας την ως άνω άποψη. Στον υπολογισμό της απομείωσης αυτής, τέλος, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το χρηματοοικονομικό κόστος διακράτησης των Ομολόγων ν3867 μέχρι τη λήξη τους (με χρήση τους π.χ. για τραπεζικό δανεισμό), καθόσον τυχόν άμεση ρευστοποίησή τους θα συνεπάγετο ακόμη μεγαλύτερη ζημία για τους προμηθευτές δεδομένης της αρνητικής χρηματοοικονομικής συγκυρίας και της εξίσου αρνητικής επίπτωσής της στην τρέχουσα αξία των Ομολόγων. Επομένως, τυχόν συμμετοχή των Ομολόγων ν.3867 στο PSI 2 ή επιβολή περαιτέρω απομειώσεως της ονομαστικής τους αξίας, συνεπάγεται αυτομάτως ακόμη μεγαλύτερη ζημία των κατόχων τους, που έχουν ήδη απολέσει σημαντικότατο μέρος των αρχικών απαιτήσεών τους κατά των Δημοσίων Νοσοκομείων ως αποτέλεσμα της υπαγωγής τους στις διατάξεις του Ν. 3867/2010 και της απόκτησης των υπόψη Ομολόγων.

4. Κίνδυνος επιβίωσης εταιρειών και διακοπής εφοδιασμού των Νοσοκομείων: Η τυχόν συμμετοχή των Ομολόγων του ν.3867 στο PSI 2 και η επιβολή απομειώσεως της ονομαστικής τους αξίας, επαναφέρει ακριβώς τα προβλήματα που επιχείρησε να επιλύσει ο Ν. 3867/2010, θέτοντας ευθέως εν κινδύνω τόσο την επιβίωση των προμηθευτών όσο και τον ομαλό εφοδιασμό των Δημοσίων Νοσοκομείων. Ειδικότερα, η χρονίζουσα αδυναμία των Δημοσίων Νοσοκομείων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους έναντι των προμηθευτών τους, αναμένετο να έχει δυσμενείς συνέπειες τόσο στους προμηθευτές όσο και στα ίδια τα Δημόσια Νοσοκομεία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του άρθρου 27 του Ν. 3867/2010 «...αναγνωρίζεται η δυσκολία επιβίωσης πολλών εταιρειών [προμηθευτών των Δημοσίων Νοσοκομείων] εξαιτίας των καθυστερήσεων αυτών για τις οφειλές των ετών 2007 και 2008...», ενώ επίσης σημειώνεται ότι λόγω της καθυστερήσεως αυτής αναμένεται να προκληθεί κίνδυνος άμεσης διακοπής εφοδιασμού των Νοσοκομείων και διατάραξης της ομαλής λειτουργίας τους. Τους κινδύνους αυτούς επιχείρησε να αντιμετωπίσει το άρθρο 27 του Ν. 3867/2010. Ωστόσο, όσοι εκ των προμηθευτών, που έλαβαν Ομόλογα του ν.3867, τα έχουν ενεχυριάσει έναντι τραπεζικού δανεισμού για τη χρηματοδότηση της λειτουργίας τους, θα αντιμετωπίσουν – εκ νέου – κίνδυνο επιβίωσης από μία αιφνίδια και ακούσια απομείωση της ονομαστικής αξίας των Ομολόγων του ν.3867, που θα απομειώσει αντίστοιχα τα καλύμματα στο δανεισμό τους. Και βεβαίως, όπως σημειώνεται και στην εισηγητική έκθεση του υπόψη Νόμου, τυχόν οικονομική αδυναμία επιβίωσης των προμηθευτών επιφέρει εκ νέου κίνδυνο άμεσης διακοπής εφοδιασμού των Νοσοκομείων και διατάραξης της ομαλής λειτουργίας τους.

Ενόψει των ανωτέρω τα Ομόλογα του ν. 3867 θα πρέπει να εξαιρεθούν από το PSI 2 και σε κάθε περίπτωση να μην εφαρμοσθούν επ' αυτών τυχόν θεσμοθετηθησομένες ρήτρες συλλογικής δράσεως (Collective Action Clauses) με σκοπό την ακούσια απομείωση της ονομαστικής τους αξίας».