«Μια κληρονομιά» για την ΕΤ3

Το 1996-98 με τη συνεργασία του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού του Δήμου Καλαμαριάς (ΙΑΠΕ) η ΕΤ3 κατέγραψε τις αφηγήσεις δεκάδων προσφύγων, που μικρά παιδιά το 1922-25 αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους στην Ανατολική Θράκη, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μικρά Ασία.

Η σειρά ντοκιμαντέρ «Ταραγμένα χρόνια» σε σενάριο Φανής Τουπαλγίκη και σκηνοθεσία Κυριακής Μάλαμα παραγωγής '96-'97 αποτέλεσε την πρώτη απόπειρα πραγμάτευσης αυτού του αρχειακού υλικού για την δημιουργία τηλεοπτικού προϊόντος. Η σειρά με τη χρήση δραματοποιημένων σκηνών, αρχειακού, κινηματογραφικού και φωτογραφικού υλικού, περιγραφικών και συμβολικών πλάνων ζωντάνεψε τις ψηφίδες μιας εποχής παιδικής αθωότητας που τη σάρωσαν οι πόλεμοι και οι ξεριζωμοί. Εκτός από την οθόνη της ΕΤ3 η ταινία-σύνοψη της σειράς με τον τίτλο «Ταραγμένα χρόνια» προβλήθηκε στο 10ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης 2008 και το επεισόδιο «Ανταλλάξιμοι» στο αφιέρωμα στο έργο της Κυριακής Μάλαμα που έκανε το 13ο Φεστιβάλ το 2011.

Η νέα σειρά «Μια κληρονομιά», εσωτερική παραγωγή της ΕΡΤ3, αποτελεί μια νέα απόπειρα και με διαφορετική μεθοδολογία πραγμάτευσης μέρους του εν λόγω αρχειακού υλικού, το οποίο μάλιστα είχε σοβαρά προβλήματα φθοράς και αποκαταστάθηκε μετά από επίπονες και χρονοβόρες προσπάθειες του εργαστηρίου της ΕΤ3.

Η Φανή Τουπαλγίκη έγραψε τα σενάρια το καλοκαίρι-φθινόπωρο του 2008, προσπαθώντας να αφουγκραστεί τις αφηγήσεις των παππούδων και γιαγιάδων και να φανταστεί τον κόσμο τους έχοντας ως σημείο αναφοράς το παρόν. Το παρόν εγγράφεται στο σώμα των ταινιών με την εισβολή στη σκηνή θεατών που τους ενσαρκώνουν ηθοποιοί, απηχώντας σκέψεις και συναισθήματα των κατά συνθήκη θεατών και παρακολουθώντας τους αφηγητές στην οθόνη προσπαθούν να εισχωρήσουν στον κόσμο τους. Οι ιστορίες που αφηγούνται οι πρόγονοι, οι επισημάνσεις και τα σχόλια που κάνουν – θραύσματα μιας καταστροφής- αποτελούν πολύτιμες παρακαταθήκες για το δικό μας προβληματισμό στο σύγχρονο κόσμο τόσο για το παρελθόν, 90 χρόνια μετά, όσο και για το παρόν και το μέλλον.

Η σκηνοθέτρια Κυριακή Μάλαμα με το δικό της ιδιαίτερο τρόπο, με ευαισθησία και αφοπλιστική λιτότητα που καθηλώνει, ζωντάνεψε τα 10 σενάρια σε ταινίες με τη συμμετοχή πολύ καλών ηθοποιών. Συμμετείχαν η Έφη Δρόσου (Νερά της Λήθης), ο Γιάννης Ηλιόπουλος (Πιστεύω εις έναν Θεόν), ο Ακύλλας Καραζήσης (Με την ψυχή στο στόμα), η Όλια Λαζαρίδου (Η μάνα μου), η Αγγελική Λεμονή (Του καιρού γυρίσματα), ο Αλέξανδρος Λογοθέτης (Ψίχουλα Ιστορίας), ο Πέτρος Μάλαμας (Αδερφέ μου που είσαι), η Έλενα Μαυρίδου (Αδερφέ μου που είσαι), ο Φάνης Μουρατίδης (Ξένη χώρα) η Μάνια Παπαδημητρίου (Κομμάτια και θρύψαλα), η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου (Κομμάτια και θρύψαλλα) και η Μαρία Σκουλά (Μας πήρε ο αέρας και μας σήκωσε).

Η επεξεργασία του οπτικοακουστικού αρχείου και το μοντάζ επιμελήθηκε η Σόνια Μπρέλλου. Η διεύθυνση φωτογραφίας και η εικονοληψία είναι του Γιάννη Παρίση, ενώ στο steadicam συμμετείχε ο Κώστας Σταματίου. Η επιμέλεια του ήχου είναι του Δημήτρη Κούφτα, ενώ συνεργάστηκαν και οι Τάσος Χιδίρογλου και Νίκος Αποστολόπουλος. Πρωτότυπη μουσική έγραψε ο Πέτρος Μάλαμας. Για τα ρούχα και τα σκηνικά φρόντισε η Ιωάννα Μάμαλη και σε μια ταινία ο Νίκος Καλαϊτζίδης. Το μακιγιάζ επιμελήθηκε η Ειρήνη Μακιού. Η διεύθυνση παραγωγής είναι της Φανής Τουπαλγίκη και του Θεόδωρου Τσέπου.

Τα γυρίσματα ξεκίνησαν το Δεκέμβριο του 2011 και ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβριο του 2012.