Γιώργος Χωραφάς: Η εικόνα που τον συγκλόνισε από την επίθεση στο Παρίσι
Τη στιγμή που ξέσπασε η βία στο Παρίσι την προηγούμενη Παρασκευή, όταν οι τζιχαντιστές ολοκλήρωναν το ολέθριο έργο τους, ο Γιώργος Χωραφάς ήταν πολύ μακριά. Βρισκόταν στο Λος Αντζελες για να συζητήσει το ενδεχόμενο συμμετοχής του σε μια νέα ταινία. Ακούγοντας τις ειδήσεις έπαθε σοκ, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου πλανήτη.
- Από τη μητέρα σας πήρατε τις πρώτες πληροφορίες για την τραγωδία;
«Όταν πήρα τηλέφωνο τη μητέρα μου να της πω μια καλησπέρα ήταν αναστατωμένη. Λογικό ήταν αφού υπήρχε τρόμος και συγκεχυμένες πληροφορίες. Την άκουγα εξαιρετικά ανήσυχη για ό,τι συνέβαινε. Ηταν η στιγμή που είχε ανακοινωθεί από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης η απαγόρευση κυκλοφορίας» τόνισε στο Πρώτο Θέμα.
- Δεύτερή σας κίνηση ποια ήταν;
«Πήρα τα παιδιά μου για να μάθω αν είναι καλά. Εκείνα ήταν, όπως όλοι οι νέοι, περισσότερο ψύχραιμοι. Μέσω των social media είχαν το κουράγιο να ξεσηκώσουν τον κόσμο προκειμένου να δώσει αίμα, ενώ λίγες ώρες αργότερα πήγανε να προσφέρουν και οι ίδιοι αίμα σε κάποιο από τα κεντρικά νοσοκομεία του Παρισιού. Η τρομοκρατία έφερε τους Γάλλους πιο κοντά, υπήρξε αλληλοβοήθεια, κατανόηση στον πανικό και, όπως είναι φυσικό σε τέτοιες περιπτώσεις, συμπόνια.»
- Πώς αφήσατε τη Γαλλία και πώς τη βρήκατε επιστρέφοντας;
«Λίγες ημέρες μετά το χτύπημα πήρα το αεροπλάνο και επέστρεψα. Επί έναν μήνα ζούσα στις ΗΠΑ αποκομμένος εντελώς από την πραγματικότητα της Ευρώπης. Οταν κατέβηκα από το αεροπλάνο είχα την αίσθηση ότι τίποτα πια στη ζωή μας δεν θα είναι το ίδιο. Δεν μιλώ για την ανεμελιά και τα χρόνια της αθωότητας που έχουν χαθεί από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, του Βιετνάμ κ.ά. Αναφέρομαι στην Ευρώπη τού σήμερα που βάλλεται από οικονομικά προβλήματα, από κοινωνικοπολιτικά θέματα και από την ίδια τη νοοτροπία της να περιθωριοποιεί κατηγορίες ανθρώπων δημιουργώντας ομάδες που διψούν να αποκτήσουν οντότητα και να αποδώσουν δικαιοσύνη, όπως βέβαια την εννοούν αυτές. Η Ευρώπη οφείλει να θυμηθεί την κουλτούρα της και τη βαθιά της Ιστορία και τώρα καλείται να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.»
- Ποια είναι σε πρώτη φάση η αίσθηση που αποκομίζετε;
«Η αίσθηση ότι όλα είναι εύθραυστα και ότι τώρα δεν ήμουν εγώ ή τα παιδιά μου αλλά αύριο μπορεί και να είμαστε εμείς. Ζούμε σε μια υφήλιο που βράζει σαν καζάνι και δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει. Τότε αρχίζεις να αναρωτιέσαι τι φταίει, γιατί έπεσαν θύματα οι συγκεκριμένοι άνθρωποι κι έτσι έρχεσαι αντιμέτωπος με μια πραγματικότητα που δείχνει το σκληρότερο πρόσωπό της. Δεν θα σταματήσουμε να ζούμε όμως. Ο φόβος είναι ο χειρότερος εχθρός. Ανθρωπος που φοβάται πεθαίνει καθημερινά. Είμαι υπέρ του μηνύματος που έστειλε ο Κώστας Γαβράς: «Μη φοβάστε, συνεχίστε να ζείτε κανονικά!». Οι άνθρωποι θα εξακολουθούν να εργάζονται, να βγαίνουν έξω, να ερωτεύονται, να διασκεδάζουν, να προβληματίζονται, να συνευρίσκονται, να χαλαρώνουν. Η ζωή συνεχίζεται. Να, εγώ είμαι έτοιμος να πάρω το μετρό και να πάω στο Παρίσι. Τρεις ημέρες μετά το χτύπημα το μήνυμα που ακούγεται σε όλη τη Γαλλία είναι «Ραντεβού στα καφέ!» Πάω λοιπόν για καφέ!»
- Στις μουσουλμανικές γειτονιές στα περίχωρα του Παρισιού έχετε περπατήσει ποτέ;
«Βεβαίως, έχω παίξει και θέατρο εκεί. Σε τέτοια μέρη καταλαβαίνεις πώς οι απομονωμένες, ξεχασμένες και υποτιμημένες κοινωνικές κατηγορίες προσπαθούν να αποκτήσουν οντότητα με όποιον τρόπο τούς περνά από το χέρι. Βγάζοντας ανθρώπους στο περιθώριο δημιουργείς αντιδράσεις. Η απαξίωση και η ταπείνωση μπορεί να γεννήσουν serial killers. Oταν η απαξίωση απευθύνεται σε μια κοινότητα, γεννιούνται τάσεις εκδίκησης που στερούνται λογικής. Τότε οι παραμελημένες ομάδες προσπαθούν να αποκτήσουν σημαντικότητα με κάθε τρόπο. Ακόμη και με την τρομοκρατία. Η κοινωνία της Γαλλίας έχει ευθύνες γιατί, αν και βαθιά δημοκρατική, στέρησε σε ανθρώπους που έχουν για μικρό όνομα το Μοχάμεντ ακόμη και το δικαίωμα της δουλειάς, οδηγώντας τους στην απαξίωση. Χιλιάδες σταλμένα βιογραφικά δεν βρήκαν ποτέ ανταπόκριση. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα της ανάληψης ευθυνών και του προβληματισμού.»
- Τώρα η ζωή στη Γαλλία κυλάει ομαλά;
«Ολοι προσπαθούν να ξεχάσουν τις φρικιαστικές εικόνες που βιώσαμε, άλλος από κοντά και άλλος από περιγραφές που έγιναν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης: νέοι άνθρωποι βαριά τραυματισμένοι, σκοτωμένα παιδιά, οικογένειες που ξεκληρίστηκαν. Η Γαλλία μαζεύει τις πληγές της και με μοναδική δύναμη προχωράει μπροστά. Εγινε έκκληση για αποφυγή συγκεντρώσεων, αλλά ο κόσμος δεν την ακολούθησε προκειμένου να αποτίσει φόρο τιμής στους νεκρούς. Παρά τις ψυχολογικές επιπτώσεις των συμβάντων, ο κόσμος δεν φοβάται να βγει από το σπίτι του.»
- Η κόρη σας Ζωή, που παίζει θέατρο, θα το κρατήσει αυτές τις ημέρες ανοικτό;
«H τέχνη ανοίγει το μυαλό, την καρδιά, γεννά ελπίδα και σε μια κοινωνία που τα έχει κάνει μαντάρα τη χρειαζόμαστε. Απ’ ό,τι ξέρω θα το κρατήσει ανοικτό, όπως ανοικτά θα είναι και πολλά άλλα θέατρα στη Γαλλία. Όποιος δεν θέλει να πεθάνει, ζει. Η καθημερινότητα έχει ξαναμπεί σε ρότα.»
- Ποια σκηνή από αυτές που μεταφέρθηκαν μέσω των περιγραφών σάς έχει συγκλονίσει;
«Μια εικόνα που συγκίνησε όχι μόνο εμένα αλλά ολόκληρη τη Γαλλία είναι εκείνη της εγκύου γυναίκας στο Bataclan που προσπαθούσε να συρθεί και να πηδήξει από το παράθυρο. Όταν έφτασε στο παράθυρο, κρεμάστηκε από ένα περβάζι στηριγμένη κυριολεκτικά στα δάχτυλα του ενός χεριού της και φώναζε βοήθεια στον κόσμο που ήταν στον δρόμο. Προσπάθησε να τη βοηθήσει ένας άνδρας ο οποίος συγκινήθηκε από την κραυγή της ότι είναι έγκυος, με αποτέλεσμα να έρθει ο ίδιος αντιμέτωπος με τους τρομοκράτες οι οποίοι σημάδευαν και τους δύο. Τελικά διεσώθησαν. Οι τρομοκράτες ήθελαν να αφήσουν κάποιους να ζήσουν προκειμένου να μεταφέρουν το μήνυμά τους στην υπόλοιπη κοινωνία, γιατί όση ώρα οι όμηροι βρισκόντουσαν μαζί τους εκείνοι μιλούσαν για την ιδεολογία και τα δίκια τους. Αυτή την εικόνα, πάντως, θα τη θυμάμαι για μια ζωή.»