Γιάννης Σμαραγδής: «Κανείς δεν έβαλε θέμα το πόσα λεφτά θα πάρει»

«Η ατμόσφαιρα ήταν φιλική, παρά τα τεράστια προβλήματα που είναι πάντα οικονομικά» λέει στο Βήμα.

Αναφέρει τη λέξη «αγάπη» ίσαμε τριάντα φορές στη συνέντευξη. «Κανείς δεν έβαλε θέμα το πόσα λεφτά θα πάρει. Είπαν όλοι ναι. Ολοι. Και το συνεργείο (σ.σ.: συνεργάτης στη διεύθυνση φωτογραφίας της ταινίας ήταν και ο γιος του Σμαραγδή, Αλέξανδρος). Κανένας δεν πληρώθηκε κανονικά και όλοι πιστέψαμε ότι κάνουμε μια προσφορά. Διάβασα και χάρηκα μια συνέντευξη της Μαρίνας Καλογήρου (που υποδύεται την Ελένη Καζαντζάκη) η οποία κάπου έλεγε πως στα γυρίσματα αισθανόμασταν ότι κάναμε κάτι μεγάλο. Ετσι ήταν. Και να σου πω κάτι; Τώρα που μεγάλωσα, νιώθω ότι πρέπει να παίρνω χαρά από αυτό που κάνω. Ειδάλλως νόημα δεν έχει».

Μπορεί να μην κατάφερε να γίνουν τα γυρίσματα στην Κίνα, που ήταν ο αρχικός στόχος του, μπόρεσε όμως να πραγματοποιήσει γυρίσματα στη Ρωσία «ακολουθώντας» ένα άλλο ταξίδι του Καζαντζάκη. Ακόμη και ο καιρός υπήρξε σύμμαχος τους. «Στη Γαλλία λέγαμε ότι θέλουμε σύννεφα και τα σύννεφα έρχονταν» είπε και το χαμόγελο του άστραφτε. «Θέλαμε ήλιο; Να τος ο ήλιος! Δεν τον θέλαμε; Έφευγε! Η αγωνία μας στη Γαλλία ήταν μην πιάσει βροχή. Άρχισε να βρέχει μόλις είπα το τελικό στοπ! Ήταν απίστευτο! Ποιος να το 'κανε άραγε αυτό; Ποιος έβαλε το χέρι του; Δεν ξέρω...».

«Ο Καζαντζάκης ήταν χριστιανός» είπε ο Σμαραγδής. «Απλώς δεν ήξεραν να τον διαβάσουν. Αυτό φαίνεται στην ταινία». Ο Σμαραγδής κάνει μια παύση, κοιτάζει για λίγο επίμονα τον καφέ του. «Ξέρεις, Γιάννη», συνεχίζει ο σκηνοθέτης μιλώντας αργά, προσεκτικά, «η τέχνη δημιουργεί οροπέδια καταφυγής της ανθρώπινης ψυχής, τα αγαθά έργα ανεβαίνουν εκεί πάνω έτσι ώστε ανά πάσα στιγμή ο κάθε άνθρωπος να μπορεί να τα ανακαλέσει για να μπορέσει να απαλύνει την ψυχή του, να κερδίσει από αυτά δύναμη. Εκεί τα έργα δεν ταξινομούνται - αριστούργημα, καλό, κακό -απλώς είναι. Και όσο για τους δημιουργούς τους, τους καλλιτέχνες, δεν πρέπει να ξεχνά-με ότι ούτως ή άλλως ενδιάμεσοι είναι. Ο Καζαντζάκης το είχε καταλάβει πολύ καλά αυτό και στην ουσία όλο του το έργο στηρίζεται πάνω σε ένα τρίπολο. Καλό, κακό και από πάνω ο κατά Αριστοτέλη ακίνητος κινών. Ο θείος κριτής. Ο ακίνητος κινητής του Σύμπαντος. Τι άλλο θα μπορούσε να είναι ο Θεός παρά το ανώτατο δίκαιο; Ο Πλάτωνας δεν είναι που λέει πως κάθε πνευματική επίδοση όταν χωρίζεται από τη δικαιοσύνη και από οποιαδήποτε άλλη αρετή φαίνεται πανουργία και όχι σοφία;».