Μίκης Θεοδωράκης: Η ζωή και το έργο ενός σπουδαίου Έλληνα (photos & videos)
Δεν θα μπορούσαν να χωρέσουν μέσα σε λίγες γραμμές η ζωή και το έργο ενός από τους σπουδαιότερους Έλληνες της νεότερης ιστορίας της χώρας μας, του Μίκη Θεοδωράκη.
Υπήρξε ο άνθρωπος που μέσα από τη μουσική του θέλησε να ξυπνήσει στην ψυχή κάθε σύγχρονο Έλληνα την επανάσταση. Τον «πότισε» με πυγμή, αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία για ό,τι επρόκειτο να έρθει και τον «θωράκισε», θυμίζοντάς του την ιστορία της χώρας του. Τόσο απλά, αλλά και τόσο σπουδαία.
Έμαθε ακόμα και τον αγράμματο Έλληνα να σιγοτραγουδά μελοποιημένους στίχους ποιημάτων βραβευμένων ποιητών ελληνικής και ξένης καταγωγής, όπως οι Γιάννης Ρίτσος, Γιώργος Σεφέρης, Πάμπλο Νερούδα, Οδυσσέας Ελύτης.
Γεννήθηκε μία ζεστή μέρα του Ιουλίου (29) του 1925 στη Χίο και από τότε που άρχισε να καταλαβαίνει τον εαυτό του δήλωνε περήφανος για τη μικρασιατική και Κρητική καταγωγή του.
Ο Γιώργης Θεοδωράκης του είχε χαρίσει τις Κρητικές ρίζες του, από τον Γαλατά της Μεγαλονήσου, ενώ η μητέρα του Ασπασία Πουλάκη τις μικρασιατικές, από το Τσεσμέ της Μικράς Ασίας.
Ο πατέρας του ήταν δημόσιος υπάλληλος και ο πιτσιρικάς Μίκης έμαθε να αλλάζει τόπους πολύ συχνά λόγω των μεταθέσεών του. Βρέθηκε από τη Μυτιλήνη στα Γιάννενα και από εκεί στην Κεφαλλονιά, τον Πύργο Ηλείας, πέρασε από την Πάτρα αλλά και από την Τρίπολη Αρκαδίας.
Η πρώτη συναυλία, ο πόλεμος και τα βασανιστήρια
Ήταν μόλις 17 ετών όταν έδωσε την πρώτη του συναυλία, στην Τρίπολη. Το έργο του, το ονόμασε «Κασσιανή» και με αυτό έστελνε τα πρώτα του μηνύματα, λαμβάνοντας μέρος στην αντίσταση κατά των κατακτητών. Βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’40, εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ο Μίκης, ανήσυχο πνεύμα όπως είναι, κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει την πατρίδα του.
Στη μεγάλη διαδήλωση την 25η Μαρτίου του 1943 συλλαμβάνεται για πρώτη φορά και βασανίζεται από τους Ιταλούς. Δεν τον πτοεί τίποτα. Καταφέρνει να επιστρέψει στην Αθήνα και από εκεί και μετά ξεκινάει τον μεγάλο του αγώνα.
Ο αγώνας του συνεχίζεται συγχρόνως. Οι αστυνομικές αρχές τον καταδιώκουν και ζει σαν... φάντασμα στην Αθήνα. Τον Ιούλιο του 1947 συλλαμβάνεται όμως και εξορίζεται στην Ικαρία. Οι σύντροφοί του τον ορίζουν κομματικό υπεύθυνο στο χωριό εξορίας και λίγο καιρό μετά κάνει ανεπιτυχή προσπάθεια μαζί με τους υπόλοιπους να αποδράσουν.
Προσπαθεί να συμμετάσχει στις ένοπλες ομάδες του Δημοκρατικού Στρατου Αθηνών (στρατός προσκείμενος στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946–1949) και επειδή καταδιώκεται, βρίσκει καταφύγιο στο πατρικό του μιας και ξαφνικά αρρωσταίνει με πλευρίτιδα. Όταν γίνεται καλά, τον στέλνουνε εξόριστο στη Μακρόνησο όπου και βασανίζεται μέχρι παράλυσης.
Ο πατέρας του και ο θείος του ως ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι προσπαθούν να τον σώσουν και τα καταφέρνουν. Ο Μίκης Θεοδωράκης απολύεται ως ανάπηρος.
Η απόπειρα αυτοκτονίας
Βρισκόμαστε στα τέλη του 1949. Η υγεία του Μίκη Θεοδωράκη μετά τα βασανιστήρια είναι εύθραυστη και οι δικοί του άνθρωποι τον στέλνουν στα Χανιά για να γίνει καλά. Και πράγματι τα καταφέρνει. Έναν χρόνο μετά επιστρέφει στην Αθήνα για να πάρει το δίπλωμά του στην Αρμονία από το Ωδείο Αθηνών. Πρέπει, όμως, για να είναι πραγματικά ελεύθερος να δημιουργήσει, να ολοκληρώσει και τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις.
Οι προκλήσεις που δέχεται λόγω του πρότερου βίου του είναι τόσο έντονες που ο ίδιος αποπειράται να αυτοκτονήσει. Η ζωή του για δεύτερη φορά τίθεται σε κίνδυνο, όμως, και πάλι καταφέρνει να διαφύγει τον κίνδυνο και μετά από πολλές μεταθέσεις σε Αλεξανδρούπολη, Αθήνα και Χανιά, καταφέρνει να απολυθεί οριστικά από τον στρατό.
Παρακολουθεί μαθήματα στο φημισμένο Conservatoire και σπουδάζει μουσική ανάλυση, καθώς επίσης και διεύθυνση ορχήστρας με τον Eugène Bigot. Συνθέτει μουσική για το μπαλέτο της Ludmila Tcherina, το Κόβεντ Γκάρντεν, το Μπαλέτο της Στουτγκάρδης αλλά και για τον κινηματογράφο.
Η χρονιά-σταθμός στην καριέρα του είναι το 1960 όταν ηχογραφείται για πρώτη φορά από τον Μίκη Θεοδωράκη ο "Επιτάφιος". Μελοποιεί στίχους του Οδυσσέα Ελύτη (Άξιον Εστί) και του Γιώργου Σεφέρη (Επιφάνεια) και ιδρύει τη Μικρή Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών ξεκινώντας τις συναυλίες.
Δεν έχει αφήσει ποτέ στην άκρη την κοινωνική του δράση, παρά τον δημιουργικό του οίστρο και το 1963, εκλέγεται πρόεδρος της "Νεολαίας Λαμπράκη", μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Λίγο καιρό μετά εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ ενώ έναν χρόνο αργότερα έρχεται η διεθνής αναγνώριση του έργου του με τη σύνθεση της μουσικής για την ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, Αλέξης Ζορμπάς.
Τα δύσκολα χρόνια της Δικτατορίας
Τον Απρίλιο του 1967 περνάει ξανά στην παρανομία αφού αντιστέκεται στη δικτατορία του Παπαδόπουλου. Έναν μήνα μετά γίνεται πρόεδρος της ΠΑΜ, της πρώτης αντιστασιακής οργάνωσης κατά της Δικτατορίας. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου συλλαμβάνεται και φυλακίζεται ακόμα και στην απομόνωση.
Τον πάνε στις φυλακές Αβέρωφ και ο ίδιος κάνει απεργία πείνας μέχρι που οδηγείται εξαντλημένος στο νοσοκομείο. Αποφυλακίζεται αλλά τον θέτουν σε κατ' οίκον περιορισμό και όχι στην Αθήνα αλλά σε ένα χωριό στην Αρκαδία μαζί με την οικογένειά του.
Όλο αυτό το διάστημα, και παρά τα προβλήματα, ο Μίκης Θεοδωράκης δημιουργεί και μάλιστα καταφέρνει να συγκρατεί τη φήμη του στο εξωτερικό καθώς η Μαρία Φαραντούρη και η Μελίνα Μερκούρη φροντίζουν να κάνουν γνωστά τα έργα του εκτός Ελλάδος.
Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του '60 όταν η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται. Σημαντικές προσωπικότητες του εξωτερικού όπως ο Άρθουρ Μίλερ, ο Λώρενς Ολίβιε και ο Υβ Μοντάν ζητούν την απελευθέρωσή του. Τελικά, μετά από πολλές πιέσεις αποφυλακίζεται και φεύγει για το Παρίσι.
Συνεχίζει την αντίστασή του κατά της Δικτατορίας. Με την πτώση της Δικτατορίας επιστρέφει στην Ελλάδα κάνει συναυλίες ενώ από το 1981 έως το 1986 και από το 1989 έως το 1992 είναι ενεργός στο πολιτικό σκηνικό της χώρας ως βουλευτής και αργότερα (1990 έως 1992) χρίζεται υπουργός Επικρατείας απ' όπου και παραιτείται.
Για τη δράση του με το κίνημα «Πολιτισμός της Ειρήνης» που έχει ιδρύσει ο ίδιος και με το οποίο δίνει διαλέξεις και κάνει συναυλίες απ' άκρη σ' άκρη σε όλη την Ελλάδα, το 1983 τού απονέμεται το βραβείο Λένιν για την Ειρήνη.
Υπέρμαχος της Ειρήνης παγκοσμίως, ο Μίκης Θεοδωράκης έκανε ό,τι μπορούσε για να περάσει το δικό του μήνυμα ειρήνης και ομόνοιας μεταξύ των λαών σε όλο τον κόσμο διοργανώνοντας συνέδρια και συναυλίες γι' αυτόν τον σκοπό.
Μόνο το 1990 έδωσε 36 συναυλίες σε όλη την Ευρώπη υπό την αιγίδα της Διεθνούς Αμνηστίας ενώ τα επόμενα χρόνια έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να βοηθήσει σε θέματα περιβάλλοντος (ηλιακή ενέργεια) πολεμώντας συγχρόνως τον αναλφαβητισμό, τα ναρκωτικά, την πυρηνική ενέργεια κ.α.
Ζητούσε επίμονα επίσης σε κάθε δράση του να συσφίγγονται οι σχέσεις μεταξύ χωρών που έχουν άσχημο παρελθόν όπως για την Ελλάδα και την Τουρκία ή την Παλαιστίνη και το Ισραήλ. Για όλα αυτά και για άλλα πολλά που ακολούθησαν, το 2000 ήταν -δικαίως- υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Δύο χρόνια μετά παρουσιάστηκε η όπερά του Λυσιστράτη, που φυσικά ήταν ένας αληθινός ύμνος στην Ειρήνη.
Παράλληλα με την ανθρωπιστική του δράση, ο Μίκης Θεοδωράκης αποδεικνύει με κάθε τρόπο πόσο κορυφαίος καλλιτέχνης είναι. Το 1993 αναλαμβάνει Γενικός Διευθυντής Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ, όμως έναν χρόνο μετά παραιτείται.
Υπήρξε ένας από τους ελάχιστους συνθέτες που έχει γράψει όλα τα είδη μουσικής. Από όπερες, συμφωνική μουσική ή μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα, χορωδιακή εκκλησιαστική μουσική, μουσική για αρχαίο δράμα, για θέατρο και για κινηματογράφο μέχρι έντεχνο λαϊκό τραγούδι, λαϊκά ορατόρια και μετασυμφωνικά έργα.
Ένας από τους σταθμούς της τεράστιας καριέρας του στο εξωτερικό ήταν όταν έγραψε μουσική για την ταινία Serpico με πρωταγωνιστή τον Άλ Πατσίνο.
Ελάχιστες φορές είχε εμφανιστεί σε τηλεοπτικές εκπομπές. Μία από τις τελευταίες του εμφανίσεις ήταν στην εκπομπή του Γιώργου Παπαδάκη όπου είχε πει μεταξύ άλλων: «Αν πεθάνω εγώ οι ιδέες μου θα είναι 100 φορές πιο δυνατές». Δείτε το σχετικό απόσπασμα παρακάτω.
Κεφάλαιο: Οικογένεια
Ο Μίκης Θεοδωράκης γνωρίστηκε και ερωτεύτηκε τη μετέπειτα σύζυγό του Μυρτώ Αλτίνογλου πριν ακόμα υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, σε χρόνια δύσκολα για τον ίδιο. Μαζί απέκτησαν δύο παιδιά, τη Μαργαρίτα και τον Γιώργο.
