Τάσος Χαλκιάς: «Σε 30 χρόνια το πολύ, δεν θα υπάρχει πια θέατρο»

Τι σημαίνει τραγωδία;

Η τραγωδία δεν είναι ένα είδος θεάτρου, είναι μια φιλοσοφία διαφορετική. Δεν την πλησιάζεις ως ένας απλός ηθοποιός. Χρειάζεται μια ιδιαίτερη σπουδή, μια παιδεία. Υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά: το αστικό θέατρο αναφέρεται σε ανθρώπους. Από ανθρώπους σε ανθρώπους. Συγκρούονται άνθρωποι με ανθρώπους. Στην τραγωδία συγκρούονται άνθρωποι με θεούς και θεοί με ανθρώπους. Δεν είναι το ίδιο πράγμα. Αυτό είναι ένας πόντος πάνω από το έδαφος που πατάμε, ένας πόντος παχιού στρώματος αέρος. Αυτός ο αέρας έχει μια άλλη καλλιτεχνική μυρωδιά. Πρέπει κανείς να τη σπουδάσει. Δεν μπορεί, επειδή πέτυχες πάρα πολύ σε μια τηλεοπτική σου εμφάνιση, να σε περιμένουν οι μεγάλοι ρόλοι της Επιδαύρου.

Δεν είμαστε πιο φτωχοί, όμως, έτσι;

Μα, αφού η ίδια η εκπαίδευση έβγαλε τα αρχαία ελληνικά, πώς θα γνωρίσουν οι σύγχρονοι Έλληνες τον Αριστοτέλη, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα; Δεν γίνεται να ασχοληθείς με την τραγωδία όταν δεν ξέρεις τη ρήση του Αριστοτέλη για το τι εστί τραγωδία. Πόσο το υπουργείο Πολιτισμού πιστεύει ότι η Επίδαυρος πρέπει να είναι ένας βωμός παρουσίασης αρχαίας ελληνικής τραγωδίας και αττικής κωμωδίας κατά το δοκούν του κλασικισμού κατά κάποιο τρόπο, ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον στον υπόλοιπο κόσμό να έρθει στην Ελλάδα να δει αρχαία τραγωδία; Μπορείς να πειραματιστείς όπου θέλεις. Υπάρχει, αν θέλετε, και ένα γειτονικό θέατρο, η Μικρή Επίδαυρος. Κάνε πρώτα το πείραμά σου εκεί, να δοκιμαστεί, να το δούμε, να ακούσουμε πέντε πράγματα από κάποιους που γνωρίζουμε και, αν αξίζει τον κόπο και δεν αμαυρώνει τη μνήμη κάποιου συγγραφέα, πήγαινέ το την επόμενη χρονιά στο μεγάλο θέατρο της Επιδαύρου. Αλλά βάλε κάποιες γραμμές ασφαλείας δεν γίνεται να είναι η Επίδαυρος ανοιχτή στον οποιονδήποτε. Στην αρχαία τραγωδία παίζουν μεγάλο ρόλο οι 12 θεοί του Ολύμπου και οι παρα-θεοί και ημίθεοι. Δεν υπάρχει αυτή η μυθολογία σε κανέναν στον κόσμο.

Υπάρχουν μυθολογίες σκληρές άγριες εμπόλεμες βίαιες στους περισσότερους λαούς και ιδιαίτερα της Ανατολής. Στον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» βλέπουμε τη φρίκη. Δεν έχουν καμία σχέση αυτά με την αρχαία τραγωδία. Δεν είναι, λοιπόν, το καλύτερο να καλείς έναν ξένο σκηνοθέτη από αυτούς επειδή έχει βγάλει ένα όνομα! Η αρχαία τραγωδία είναι καθαρά ελληνικό στοιχείο. Αν δεν το κρατήσουμε εδώ, δεν θα βγάλουμε ποτέ λεφτά από αυτήν! Αυτό δεν είναι εύκολο να το σκεφτεί κανείς υπουργός Πολιτισμού, γιατί είναι δέσμιοι της κομματικής τους γραμμής. Ο Μινωτής η Παξινού, ο Κατράκης ο Μουζενίδης ο Σολωμός ο Ροντήρης ο Καραντινός ο Ευαγγελάτος αυτοίαναβίωσαν το αρχαίο δράμα και το 1954 ξεκίνησαν το Φεστιβάλ Επιδαύρου! Από την άλλη, οι Νεοέλληνες δεν γνωρίζουν πώς παιζόταν ο Ιππόλυτος. Άλλο είναι το μουσειακό είδος και άλλο το κλασικό.

Πώς βλέπετε το θέατρο σε 20-30 χρόνια;

Δυστυχώς, κάνω μια πρόβλεψη που λυπάμαι που την κάνω: σε 30 χρόνια το πολύ, δεν θα υπάρχει πια θέατρο, με την τρέχουσα έννοια του θεάτρου. Θα είναι ένα θέαμα, το οποίο θα περιέχει και πολλά άλλα πράγματα, πάρα πολύ τεχνητό φως πάρα πολλή μουσική με τεχνητή νοημοσύνη και ίσως τον ηθοποιό αντικαταστήσουν κάποια άλλα όντα, τα οποία θα είναι μισομηχανικά. Το αίσθημα, το οποίο έχει μεγάλη σημασία στην υποκριτική, δεν θα υπάρχει...